Mamma Mia’nın Gelişim Süreci

I Have a Dream: Mamma Mia’nın Gelişim Süreci

“Mamma Mia!” projesinin başlangıcı 80’li yıllara; yapımcı Judy Craymer’ın Benny Andersson ve Björn Ulvaeus ile birlikte ilk ABBA projesi olan “Chess” üzerinde çalıştığı günlere kadar gider. Yapımcı Judy Craymer o günleri şu sözlerle anımsıyor: “O günlerde Benny ve Björn ile çok uyumlu bir çalışma yapıyorduk. Sonuçta onlar, ‘Dancing Queen’ gibi tüm zamanların en büyük pop şarkıları arasında yer alan unutulmaz şarkıyı yazmış insanlardı. ABBA şarkılarının teatrik yönünün güçlü olmasından yola çıkarak bir müzikal yaratmak istiyordum. Ancak çok orijinal ve heyecan verici formatta olmalıydı.”

Judy Craymer’ın aklında çıkış noktası olarak özellikle “The Winner Takes It All” adlı şarkı vardı. Filmde Meryl Streep’in yorumladığı bu şarkı, ABBA grubunun Birleşik Amerika’da Top 10 listelerine giren en son hit şarkısı olmuştu. İzleyiciyi duygusal yolculuğa çıkaran bir şarkıydı.

Ancak hazırlanacak bu müzikalin ABBA grubunun öyküsünü anlatan sıradan bir müzikal olmayacağına dair verilen teminatlara rağmen Andersson ile Ulvaeus başlangıçta tedirgindi. Projeye katkı sağlamaları için ikisini ikna etme görevi haliyle Craymer’a düştü. Çabalarının semeresini ancak 1995 yılında alabildi. Şarkıları taşıyabilecek güçlü bir öykü bulması halinde Andersson ile Ulvaeus bu projeye sıcak bakacaktı. 1997 yılında oyun yazarı Catherine Johnson ile tanışınca projenin temelleri atılmış oldu.

Catherine Johnson ile bir toplantı yapan Judy Cramer olayı kısaca özetledi. ABBA şarkılarının iki farklı gruba ayrılabileceğinden bahsetti. Birinci grupta “Honey Honey” ve “Dancing Queen” gibi daha eğlenceli ve masum şarkılar, ikinci grupta ise “The Winner Takes It All” ve “Knowing Me, Knowing You” gibi daha olgun ve duygusal şarkılar vardı. Bu şarkılardan yola çıkılarak eski ve yeni kuşaklara hitap eden güçlü bir öykü yazılabileceğine inancı sonsuzdu.

Ulvaeus’un yazdığı ABBA şarkılarının sözleri genellikle düğün ve tatil gibi temaları çağrıştıran yapıdaydı. Catherine Johnson ile yaptığı görüşmede bunu vurguladı ve, “ABBA şarkılarında düğün ve tatil gibi temalar var ama yazarken şarkıları unutmalısın. Onları sadece kaynak materyal olarak kullanmalısın. Yazacağın öykü şarkılar olmadan da işleyebilecek yapıda olmalı” dedi.

Çalışmalarına başlayan Catherine Johnson ilk etapta ABBA şarkılarınının tamamını A’dan Z’ye dinleyerek belirli bir çerçeve oluşturdu. Sadece öykü anlatımını mantıksal olarak destekleyecek şarkıları seçmeye özen gösterdi. Bu seçimleri yapabilmek hiç de kolay bir iş değildi.

Sonuçta ortaya iki farklı kuşaktan kadınların birbirleriyle ilişkilerini, gençlik aşklarını, ikinci kez sevmeyi konu alan yürek ısıtıcı ve moral verici bir öykü çıktı. Ele alınan konular sadece bu kadarla sınırlı değildi. Ayrıca arkadaşlık, kendi kimliğini keşfetmek, doğru bildiği yolda ilerlemek gibi kavramlar da vardı. Johnson ile Craymer bu öykünün evrensel nitelik taşıdığına, her yaş grubuna hitap ettiğine, cinsiyet ve ülke sınırları gibi kavramları aştığına inanıyorlardı. Tıpkı ABBA’nın şarkıları gibi…

Senaryo hazır olunca Craymer hemen yönetmen aramaya başladı. Sonunda ünlü tiyatro ve opera yönetmeni Phyllida Lloyd’u kadroya katılması için ikna etmeyi başardı. Lloyd’un “Mamma Mia!” projesine sıcak bakması üzerine hazırlık çalışmasına geçildi. Björn Ulvaeus bu süreçte Lloyd, Craymer ve Johnson ile omuz omuza çalıştı, her yeni senaryo taslağı için “feedback” sağladı.

Phyllida Lloyd’un ardından kadroya yeni katılımlar oldu. Ünlü koreograf Anthony Van Laast ekibe katılarak yanında sahne tasarımcılarını getirdi. Bunlar arasında set ve kostüm tasarımcısı Mark Thompson, ışık tasarımcısı Howard Harrison, müzik süpervizörü Martin Koch ve ses tasarımcıları Andrew Bruce ile Bobby Aitken de vardı. Böylece Londra’da kalabalık bir ekip halinde çalışma başladı.

Şovun açılışı 6 Nisan 1999’da Londra’daki Prens Edward Tiyatrosu’nda yapıldı. Açılış tarihinin özel bir anlamı vardı. ABBA grubunun 1976 yılında “Waterloo” adlı şarkıyla Eurovision Şarkı Yarışması’nda birincilik kazandığı tarihin 23. yıldönümüne denk geliyordu.

“Mamma Mia!” şovunun ABD açılışı ise 2000 yılı Kasım ayında San Francisco’daki Orpheum Tiyatrosu’nda yapıldı. 2001 Ekiminde ise Broadway’deki sahnelenmesi başladı. Daha şov başlamadan 27 milyon dolarlık ön bilet satışı gerçekleştirildi. Bu rakam tiyatro tarihinin en yüksek rakamlarından birisiydi. 2002 yılında beş tane Tony ödülü adaylığı kazandı. 2003 Şubat’ında Las Vegas’taki Mandalay Bay Tiyatrosu’nda sergilenmeye başlanan oyunun 1000. gösterimi Haziran 2005’te yapıldı. Böylece Las Vegas’taki en uzun ömürlü Broadway oyunlarından birisi ünvanını elde etti.

“Mamma Mia!” müzikalinin şöhreti sadece İngiltere ve ABD ile sınırlı kalmayıp global bir eğlence fenomenine dönüştü. Bugüne kadar 20’den fazla “Mamma Mia!” prodüksiyonu hazırlandı. Dünya çapındaki toplam izleyici sayısı 30 milyonu geçti. Dünyada her gece 17.000 kişi bu şovu izlerken “Mamma Mia!”nın dünya hasılatı 2 milyar doları geride bıraktı. Tarihteki tüm müzikallerden daha fazla kentte sergilendi. 10 yıl önce Londra’daki ilk sahneleşinden bugüne kadar dünyanın 170 büyük kentinde izleyiciyle buluşarak yeni bir rekora imza attı.